Manchester United FC
Manchester United FC, merkezi İngiltere'nin Manchester şehrininde bulunan ve Premier League'de mücadele eden bir futbol kulübüdür. 1878'de Newton Heath LYR Football Club adıyla işçilerce kurulan kulübün ismi 1902'de bir iş adamı tarafından satın alınması ile birlikte Manchester United olarak değiştirilmiştir. 1910 yılında ise halen iç saha maçlarını oynadıkları Old Trafford'a taşınmışlardır.
II. Dünya Savaşı sonrası takımın başına Matt Busby'i getiren kulüp çok iyi bir kadro kurmuş, 1956 ve 1957'de üst üste iki lig şampiyonluğu kazanmıştır. Ancak şok edici bir gelişme olmuş ve Münih'de takımın uçağı düşmüştür. 6 Şubat 1958 tarihinde meydana gelen bu felaket sonucu takımın sekiz oyuncusu ölmüş ve birçok oyuncusu sakatlanmıştır. Herkes takımın çökeceğini düşünürken, Busby sakat oyuncularından ve gençlerden yeniden bir takım kurmuş, 1965 ve 1967'de iki kez İngiltere şampiyonu olmuş ve 1968'de Şampiyon Kulüpler Kupası'nı kazanan ilk İngiliz takımı olmuştur.
Kasım 1986'dan bu yana takımın başında bulunan Alex Ferguson ise kulübün gelmiş geçmiş en başarılı teknik direktörüdür. 24 yıldır takımın başında bulunan ve Sir unvanına sahip olan Ferguson, ManU'nun başında 26 büyük kupa kazanmıştır.[3]
19 lig, 4 Lig Kupası, 11 Federasyon Kupası ve 18 FA Community Shield şampiyonluğuna sahip olan Manchester United, İngiliz futbol tarihinin en başarılı kulüplerinden biridir.[4] 3 Şampiyon Kulüpler Kupası/UEFA Şampiyonlar Ligi şampiyonluğu bulunan takım ayrıca 1998–99 sezonunda Premier League, Federasyon Kupası ve UEFA Şampiyonlar Ligi'nin üçünü birden kazanarak futbol tarihinde ender görülen bir şekilde Treble yapmıştır.
Manchester United dünyanın en zengin ve en popüler futbol kulüplerinden biridir.[5][6][7][8] 1.190.000.000£ değerinde olduğu tahmin edilen kulüp dünyanın en değerli futbol kulübüdür.[9]
1991 yılında Londra Borsası'nda halka açılan kulüp, Mayıs 2005'te 800.000.000£ bedelle Malcolm Glazer tarafından satın alınmıştır.[10]
İlk yıllar (1878–1945) [değiştir]
Manchester United'ın 1893 ve 2008 yılları arasındaki ulusal lig başarı çizelgesi.
Manchester United, Newton Heath'te Lancashire ve Yorkshire Demiryolu Şirketi işçileri tarafından "Newton Heath LYR Football Club" adıyla kurulmuştur.[11] Kurulduğu günlerde demiryolu şirketleri arasındaki küçük maçlarda sahaya çıkan takımın kayda geçen ilk karşılaşması Bolton Wanderers rezerv takımına karşıdır. Bu maçta demiryolu şirketinin renkleri olan yeşil ve altın renk formalarla sahaya çıkan Newton Heath LYR FC, rakibine 6–0 mağlup olmuştur.[12] 1888 yılında ise bölgesel bir futbol ligi olan The Combination'ın kurucu üyelerinden birisi olmuştur. 1892–93 sezonunda First Division'da mücadele etmeye başlayan takımın isminde bulunan "LYR"[13] kısmı çıkarılmıştır.[11] Yalnızca iki sezon bu ligde mücadele eden takım sonrasında küme düşmüş ve Second Division'da yer almaya başlamıştır.[11]
Manchester United'ın 1913–14 sezonu kadrosu.
Ocak 1902'de, 2.670£ (günümüzde 210.000£) borcu bulunan kulüp kapanma noktasına gelmiştir.[14] Takım kaptanı Harry Stafford, başta John Henry Davies olmak üzere yerel işadamları ile görüşmeler yapmış ve kulübe 500£ kaynak sağlamıştır. 24 Nisan 1902 tarihinde el değiştiren kulübün ismi de değiştirilmiş[15] ve Manchester United resmî olarak doğmuştur.[16] Kulüp ilk lig şampiyonluğunu 1903 yılında göreve gelen Ernest Mangnall'ın teknik direktörlüğü altında kazanmıştır. 1906 yılında Second Division'da ikinci olarak üst lige yükselen MUFC, 1908 yılında First Division'da şampiyonluk yaşamıştır. Ertesi yıl sezona Charity Shield şampiyonluğuyla[17] başlayan kulüp sezonu Federasyon Kupası şampiyonluğu ile tamamlamıştır. Kulüp, 1911 yılında Mangnall ile tekrar First Division şampiyonluğu yaşamış, ertesi sezonun başlangıcında ise Mangnall Manchester City'ye transfer olmak için kulüpten ayrılmıştır.[18]
I. Dünya Savaşı nedeniyle 1915/16 ve 1918/19 sezonları arasında lig düzenlenememiş, tekrar düzenlenmeye başladıktan iki sezon sonra yani 1921–22 sezonunda takım küme düşmüştür. 1925 yılında ise tekrar First Division'a yükselmiştir. 1931 yılında tekrar küme düşen takım 1934 yılında Second Division'ı 20. sırada bitirerek tarihinin en kötü konumunu edinmiştir. Ekim 1927'de sahibi J. H. Davies'in ölümüyle birlikte kulüp tekrar borçlanmaya başlamış, mali durumu kötüleşmeye başlamıştır. Aralık 1931'de iflasa doğru sürüklenen kulübe James W. Gibson 2.000£ yatırım yapmış ve kulüp bir kez daha iflastan kurtulmuştur.[19] II. Dünya Savaşı nedeni ile liglerin tekrar durdurulmasından bir yıl önce yani 1938–39 sezonunda kulüp First Division'ı 14. sırada tamamlamıştır.[19]
Busby dönemi (1945–1969) [değiştir]
Ekim 1945'de Matt Busby'nin teknik direktör olarak kulüpte göreve başlaması üzerine yeni bir dönem başlamıştır. Busby döneminde takımdaki futbolcu ve teknik kadro profili yükselmiş, antrenman tesisleri modernleştirilmiş, bunların yanında istikrar ve sportif başarı gelmeye başlamıştır.[20] Busby; 1947, 1948 ve 1949 yıllarında ligi ikinci bitirmiş, 1948'de Federasyon Kupası'nı kazanmıştır. 1952'de ise 41 yıl sonra kulübe ilk kez First Division şampiyonluğunu kazandırmıştır.[21] Busby'nin Manchester United'ının yaş ortalaması 22 olduğundan dolayı medya takıma "Busby'nin Bebeleri"[22] takma adını takmıştır.[23] 1957 yılında ise ligi ilk sırada bitiren takım Şampiyon Kulüpler Kupası'nda mücadele eden ilk İngiliz takımı olma unvanını kazanmıştır.[24] Turnuvadaki ilk sezonunda yarı finale kadar çıkan takım yarı finalde Milan'a elenmiş fakat ilk sezonuna göre başarılı bir performans sergilemiştir.[25]
Ertesi sezon Şampiyon Kulüpler Kupası çeyrek finali için FK Kızılyıldız deplasmanına giderken futbolcuları, teknik yönetimi, görevlileri ve gazetecileri taşıyan uçak Münih semalarında yakıt ikmali yaparken düşmüştür. 6 Şubat 1958 tarihinde gerçekleşen bu olay tarihe Münih hava faciası ismiyle geçmiştir. Uçakta bulunan futbolculardan Geoff Bent, Roger Byrne, Eddie Colman, Duncan Edwards, Mark Jones, David Pegg, Tommy Taylor ve Billy Whelan hayatını kaybetmiş, birçoğu da sakatlanmıştır.[26][27]
Busby bu olaydan sağ kurtulmuş fakat tedavi gördüğünden dolayı bir süre görevinden uzak kalmıştır. 1958 Federasyon Kupası finalinde Bolton Wanderers karşısında takımın teknik direktörlüğünü vekâleten Jimmy Murphy yürütmüştür. Kulüp, o yıl ligi orta sıralarda bitirmiş, şampiyon ise Wolverhampton Wanderers olmuştur. UEFA ise Wolverhampton Wanderers'ın yanı sıra Şampiyon Kulüpler Kupası'nın 1958–59 sezonunda yer alması için Manchester United'ı da davet etmiştir. Ancak, İngiltere Futbol Federasyonu'nun onayına rağmen resmî engellerden dolayı kulüp turnuvada yer alamamıştır.[28][29]
1960'larda Busby'nin önderliğinde kulüp tekrar yapılandırılmaya başlanmıştır. George Best, Denis Law ve Pat Crerand gibi dönemin gözde genç futbolcularıyla yenilenen Manchester United 1963 yılında Federasyon Kupası'na uzanmıştır. Aynı jenerasyon ile ertesi sezon ligi ikinci sırada bitiren takım 1965 ve 1967'de ise şampiyonluğa ulaşmıştır. 1968 yılındaki Şampiyon Kulüpler Kupası finalinde ise Benfica'yı 4–1 mağlup eden MUFC, Şampiyon Kulüpler Kupası'nı kazanan ilk İngiliz takımı olmuştur.[30] Şampiyon kadroda yer alan Bobby Charlton, Denis Law ve George Best ise o yıl Avrupa'nın en iyi futbolcusu ödüllerine aday gösterilmişler, Best ödülü kazanmış, Charlton ise ikinci olmuştur.[31]
Matt Busby, 1969'da kulüpteki teknik direktörlük görevinden ayrılınca yerine rezerv takımın teknik direktörü Wilf McGuinness geçmiş, böylece United'daki Busby dönemi son bulmuştur.[32]
İstikrarsız yıllar (1969–1986) [değiştir]
Wilf McGuinness'in idaresindeki United, 1969–70 sezonunda lige kötü bir başlangıç yapmış ve sezon sonunda sekizinci sırada yer almıştır. Ertesi sezon da sonuç değişmeyince Busby kısa bir dönem için idareten takımın başına tekrar geçmiş, McGuinness ise rezerv takımdaki görevine geri dönmüştür. Haziran 1971'de ise Frank O'Farrell takımın başına geçmiş ancak 18 ay gibi kısa bir süre sonra kovularak yerine Aralık 1972'de Tommy Docherty getirilmiştir.[34]
Docherty'nin takımın başında ikinci yılını geçirdiği 1973–74 sezonunda takım küme düşmüş, bununla birlikte Best, Law ve Charlton kulüpten ayrılmıştır.[30] Ertesi yıl Firts Division'a geri dönen takım 1976 Federasyon Kupası'nda finale kadar çıkmış fakat Southampton tarafından mağlup edilmiştir. Ertesi yıl ise Federasyon Kupası'nın finalinde Liverpool ile karşılaşmış ve 2–1'lik skor ile kupada şampiyonluk yaşamıştır. Docherty, kulüp fizyoterapistinin eşi ile olan yasak ilişkisi ortaya çıktıktan kısa bir süre sonra ise görevden alınmıştır.[35][32]
1977 yazında Docherty'nin yerini Dave Sexton almıştır. Joe Jordan, Gordon McQueen, Gary Bailey ve Ray Wilkins gibi dönemin önemli futbolcularının bulunduğu kadro ile 1979–80 sezonunda ligi ikinci bitiren Sexton'ın United'ı ayrıca 1979 Federasyon Kupası'nda Arsenal'a yenilerek sezonu kupasız kapatmış, başarısız yönetimi sonrasında ise 1981'de görevinden alınmıştır.[36] Ardından takımın başına Ron Atkinson geçmiş, Atkinson'ın ilk transferi ise West Bromwich Albion'dan rekor bir ücretle getirilen Bryan Robson olmuştur. Atkinson'ın döneminde iki Federasyon Kupası kazanılmıştır. Ayrıca 1985–86 sezonunun ilk 15 haftasında 13 galibiyet alan takım ligin favorisi olarak gösterilmiş, fakat sezonu 4. sırada bitirmiştir. Ertesi sezon ise takımın düşme potasında yer almasından dolayı Atkinson kovulmuştur.[37]
Ferguson dönemi (1986–günümüz) [değiştir]
Alex Ferguson ve asistanı Archie Knox ligi 11. sırada bitiren Atkinson'ın görevden alınmasıyla birlikte[38] Aberdeen'den United'a gelmişlerdir.[39] Ferguson önderliğinde 1990–91 sezonunda UEFA Kupa Galipleri Kupası'nda ilk kez şampiyonluğa ulaşan United, 1991 UEFA Süper Kupası'nda Şampiyon Kulüpler Kupası şampiyonu Kızılyıldız ile karşılaşmış, 1–0 galip gelerek ilk defa bu kupayı müzesine götürmüştür. Wembley'de oynanan 1992 Lig Kupası'nda ise Nottingham Forest'ı 1–0 mağlup ederek bu kupayı ikinci kez kulübe kazandırmıştır.[37] 1993 yılında ise 1967 yılından sonra kulübüne ilk şampiyonluğu kazandırmıştır. Bir yıl sonra ise hem Premier League'i hem de Federasyon Kupası'nı kazanarak "Duble" yapmıştır.[37]
Manchester United, 1998–99 sezonunda Premier League, Federasyon Kupası ve UEFA Şampiyonlar Ligi'ni kazanarak "Treble" yapmış, İngiliz futbol tarihine geçmiştir.[40] 1999 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali'nde Bayern Münih karşısında uzatma dakikalarına 0–1 mağlup giren United, maçın ikinci yarısında oyuna giren Teddy Sheringham ve Ole Gunnar Solskjær'in uzatma dakikalarında attıkları goller ile 2–1 galip gelerek futbol tarihinin en görkemli geri dönüşlerinden birine imza atmıştır.[41] Kulüp ayrıca Tokyo'da Palmeiras'ı 1–0 yenerek Kıtalararası Kupa'da da şampiyonluğa ulaşmıştır.[42] Ferguson daha sonra İngiliz futboluna yaptığı hizmetlerden dolayı şövalye ilan edilmiş ve Sir unvanına layık görülmüştür.[43]
2000 yılında Manchester United Brezilya'da ilk sezonu gerçekleştirilen FIFA Dünya Kulüpler Şampiyonası'nda yer almıştır.[44]United, 1999–2000 ve 2000–01 sezonlarında Premier League'de tekrar şampiyonluğa ulaşmıştır. 2001–02 sezonunu lig üçüncüsü bitiren takım, ertesi yıl şampiyonluk unvanını geri almıştır. Federasyon Kupası'nın 2003–04 sezonunda ise final maçında Millwall'u 3–0 mağlup ederek tekrar kupa şampiyonluğu yaşamıştır.[45] 2005–06 sezonunda on yıl sonra ilk kez UEFA Şampiyonlar Ligi gruplarında yer alamayan United, aynı yıl Lig Kupası'nı kazanarak sezonu kupasız kapatma tehlikesini atlatmıştır. 2006–07 ve 2007–08 sezonlarında ligde üst üste şampiyonluk yaşayan takım 2008 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali'nde Chelsea'yi penaltılarla geçerek tekrar "Duble" yapmıştır. Ryan Giggs ise bu maçla birlikte 759. kez United adına forma giyerek Bobby Charlton'ın rekorunu eline geçirmiştir.[46] Aralık 2008'de FIFA Dünya Kulüpler Kupası'nı kazan kulüp aynı sezon içerisinde Premier League ve Lig Kupası'nı da kazanarak tekrar "Treble" yapmıştır.[47][48] Başarılı geçen sezonunun sonunda ise Cristiano Ronaldo'yu 80.000.000£ bonservis bedeliyle Real Madrid'e satan kulüp dünyanın en pahalı futbolcu transferini gerçekleştirmiştir.[49] 2010 yılında Lig Kupası'nı Aston Villa karşısında 2–1'lik skorla kazanan Manchester United sezonun ilk kupasını kazanmıştır.[50]
Arma, forma ve renkler [değiştir]
Kulübün ilk arması Manchester Şehir Konseyi'nin armasından türetilmiştir.[51] 1970'lerde ise medya tarafından "Kırmızı Şeytanlar"[52] olarak nitelendirilen takımın armasına elinde tırmık tutan bir şeytan figürü eklenmiştir. O yıllardan bugüne kadar ise armada yalnızca renk tonu değişiklikleri ve küçük ayarlamalar yapılmıştır.[51]
-
Kulübün 1960'lar ile 1973 yılları arasında kullandığı logo.
-
Kulübün 1973 ve 1998 yılları arasında kullandığı logo.
1892 yılında çekilen bir fotoğrafa göre takımın ilk forması kırmızı - beyaz renklerde forma ve altına mavi şorttur.[53] 1894–96 yılları arasında yeşil - altın renklerde forma giyen[53] takım 1896'dan itibaren ise beyaz forma altına mavi şort giymeye başlamıştır.[53] 1902 yılında kulübün adı değiştikten sonra, formalar da değişmiş ve kırmızı forma, beyaz şort ve siyah çorap ile takım maçlara çıkmaya başlamıştır. Bu forma bugün bile Manchester United'ın iç saha maçlarında giyilmektedir ve bir gelenek halini almıştır.[53] 1909 Federasyon Kupası finalinde formanın boyun kısmına da ek olarak "V" figürü eklenmiştir. Bu eklemeden sonra 1922'ye kadar formada bir değişikliğe gidilmemiştir.[53] 1934 yılında renkler kiraz ve beyaz olarak değiştirilmiş, kulübün ertesi sezon Second Division'da 20. olarak tarihinin en kötü derecesini elde etmesiyle eski renklere dönülmüştür.[53] Mevcut iç saha forması ise kırmızı forma, beyaz şort ve siyah çoraplardan oluşan geleneksel tasarımdır.[54]
Manchester United'ın deplasman forması standart olarak beyaz forma, siyah şort ve beyaz çoraplar ile oluşmasına rağmen istisnalar da mevcuttur. Örnek olarak 1999–00 sezonunda lacivert forma üzerine yatay gümüş şeritler bulunan ve beyaz şortla tamamlanan forma verilebilir.[55][56] 1995–96'da giyilen yarı gri yarı lacivert forma[57][58] ve 2001'de "Manchester United"ın 100. kuruluş yılını kutlamak için özel olarak çıkartılan beyaz forma[59] da buna örnek olarak gösterilebilir.
North Road'ın imar plânı.
Bank Street'in imar plânı.
Old Trafford'un oturma plânı.
Newton Heath yıllarında kulübün maçları demiryoluna yakın olan North Road'da oynanır idi. Orijinal kapasitesi 12.000 kişi olan bu alan, kulüp yetkililerince The Football League'e katılmayı amaçlayan kulüp için yetersiz görülmüştür.[60] 1891 yılında Newton Heath, her biri 1.000 seyirci kapasiteli iki tribün satın almak için demiryolu şirketinin finansal rezervlerini kullanmıştır.[61] North Road'daki ilk maçlar kayıtlara geçirilmemiştir. Kayıtlarda yer alan ilk maç ise 4 Mart 1893 tarihinde Sunderland'e karşı 15.000 taraftar önünde oynanan First Division karşılaşmasıdır.[62][63]
Kulüp sahipleri tarafından North Road tahliye edildikten sonra Haziran 1893'te kulüp sekreteri A. H. Albut, Clayton'da yer alan Bank Street'in yeni stadyum olarak inşa edilmesini sağlamıştır.[64] Newton Heath'in ilk lig maçı Bank Street'te oynanmış, 1 Eylül 1893 tarihinde Burnley karşısındaki maçta hat-trick yapan Alf Farman 3–2'lik galibiyeti Newton Heath'e getirmiştir.
Bank Street, 1902 yılında icra memurları tarafından geçici olarak kapatılmış, takım kaptanı Harry Stafford geçici olarak Padiham'da kulüp için bir yer kiralamıştır.[65] Yeni kulüp başkanı J.H. Davies'in yatırımları sonrası Bank Street'e geri dönülmüştür.[66] Sonraki dört yıl içindeki yatırımlar ile de stad 50.000 kişilik kapasiteye ulaşmıştır.[66]
1908 yılında Manchester United ilk lig şampiyonluğunu ve bir yıl sonra Federasyon Kupası'nı kazanmış, Davies tarafından Bank Street'in kulübün ihtiyaçlarını karşılayamadığına karar verilmiştir.[66] Şubat 1909'da, Old Trafford kulübün yeni stadı olmak üzere seçilmiş ve 60.000£ bedelle arazi satın alınmıştır. Mimar Archibald Leitch'i 100.000 kişilik yeni stadyumu inşa etmesi için görevlendiren kulüp bu iş için 30.000£ bütçe ayırmıştır. Stadyumun açılışı ise rekor bir katılımla, 76.962 seyirci ile 25 Mart 1939 tarihinde Federasyon Kupası yarı final maçı olan Wolverhampton Wanderers ve Grimsby Town karşılaşmasında yapılmıştır.[67]
II. Dünya Savaşı sırasındaki bombalama olayları stadyumun çoğunu yok etmiştir.[32] Savaştan sonra kulüp Savaş Hasar Komisyonu'ndan 22.278£ tutarında tazminat almıştır.[68] Stadyumun yeniden yapılanma süreci boyunca ise takım Manchester City'nin Maine Road'ında iç saha maçlarını oynamıştır.[69]
Taylor Report'un İngiltere'deki tüm stadyumlarda seyircilerin ayakta maç izlemesini yasaklamasını takiben Old Trafford'un da 1993'te kapasitesi 44.000 kişiye düşürülmüş ve tüm stad koltuklandırılmıştır. 1995 yılında ise kapasite 55.000 kişiye çıkarılmıştır. 1998–99 sezonunun bitişi ile birlikte ise kapasite 67.000 kişiye çıkarılmıştır. Stada eklemeler daha sonra da devam etmiştir. 76.098 seyircinin izlediği 31 Mart 2007 tarihindeki Manchester United ve Blackburn Rovers arasındaki karşılaşmada sadece 114 koltuk boş kalmıştır.[70] Bu ise Premier League rekorudur.[71] 2009 yılındaki son yeniden düzenleme ile kapasite 255 kişi azaltılmış, 75.957 seyirciye düşürülmüştür.[2][72]
Manchester United, dünyanın en popüler futbol kulübü ve iç saha maçlarını Avrupa'nın en yüksek taraftar ortalamasına oynayan kulüptür.[74] Kulübün dünya çapında 24 ülkede 200'den fazla resmî Manchester United Taraftar Kulübü[75] bulunmaktadır.[76] Kulüp, her yıl yaz aylarında dünya çapında turne düzenlemekte ve gidilen ülkelerin futbol kulüpleriyle karşılaşmaktadır. Muhasebe ve yönetim danışmanlığı şirketi olan Deloitte'e göre United'ın dünya çapında 75.000.000[6], diğer araştırma şirketlerine göre ise 333.000.000 taraftarı bulunmaktadır.[7]
Taraftarlar kulüpten bağımsız olarak da kümeleşmektedirler. Bağımsız Manchester United Taraftarları Birliği[77] ve Manchester United Supporters' Trust bunlardan bazılarıdır. Ayrıca internette bulunan birçok taraftar forumu da bu kümeleşmeye örnektir.[78] 2005 yılında Glazer ailesinin kulübü satın almasını takiben bir grup United taraftarı FC United of Manchester'ı kurmuştur. Old Trafford'un Stretford End adını taşıyan tribünü ise ateşli United taraftarlarının bulunduğu tribündür.[79]
-
Manchester United'ın geçmişten bu yana büyük bir rekabet içinde bulunduğu üç kulüp vardır: Liverpool, Manchester City ve Leeds United.[80][81] Bu rekabetlerin içerisinde en büyüğü ise İngiliz futbolunun United ile birlikte en başarılı ve en popüler kulübü[82] olan Liverpool rekabetidir. Bu rekabet ilk zamanlar Kuzey-Batı çekişmesinde ibaret iken endüstriyel zamanlarla birlikte dünyanın en seçkin liman kentlerinden biri olan Liverpool ile tekstil sanayinin önemli kentlerinden olan Manchester arasındaki bir rekabete dönüşmüştür.[83] Ayrıca bu rekabetin geçmişinde çeşitli şiddet olayları da olmuştur. Bunun en ünlüsü ise 1996 Federasyon Kupası finalinde Manchester United futbolcusu Eric Cantona'ya bir Liverpool taraftarının tükürmesi ve ardından çıkan olaylardır.[84] Ayrıca 2006 yılındaki bir Federasyon Kupası maçında Liverpool taraftarları tarafından saldırıya uğrayan Alan Smith'in de bacağı kırılmıştır.[85]
MUFC'nin, Leeds United ile olan rekabeti ise Güller Savaşı'na atıf yapılarak '"Gül Rekabeti" adıyla bilinir.[86] Bağımsız bir araştırma şirketi olan Football Fans Census'a göre Leeds ve Manchester United taraftarları İngiltere'nin en ateşli ve en kulübüne bağlı taraftarlarıdır.[87]
Kulübün 2009 yazında çıktığı Asya turu için hazırladığı pazarlama logosu.
Manchester United, dünya çapında bir markadır. 2009 yılındaki bir rapora göre kulübün marka değeri 329.000.000£, marka değerlendirmesi ise AAA yani son derece güçlüdür.[88] Forbes dergisinin 2010 yılı raporuna göre ise kulübün marka değeri 285.000.000$ tutarındadır. Bu meblağ ile birlikte de dünyanın en değerli ikinci spor kulübüdür. Listede United'ın önünde yer alan tek kulüp ise Amerikan beyzbol kulübü New York Yankees'dir.[8] Kulüp, 2010 itibari ile Deloitte Futbol Para Ligi'nde Real Madrid ve Barcelona'nın ardından üçüncü sırada yer almaktadır.[89]
Manchester United'ın bugünkü dünya çapında marka değerinin mimarı Münih hava faciasından sonraki yeniden yapılanmanın öncüsü Matt Busby'dir.[79] Matt Busby'nin takımda yer alan Bobby Charlton, Nobby Stiles, Denis Law ve George Best'te bu yeni yapılanmanın önemli figürleridir. Bu takımın futbol felsefesi ise dönemin İtalyan takımlarının catenaccio taktiğinin aksine saldırgan bir futbol oynamak üzere kurulmuştur.[90] Bu da kulübe karşı bir sempati duyulmasını sağlamıştır.
1991'de Londra Borsası'nda halka açılan kulüp, halka açılan ilk İngiliz futbol kulübüdür. Ticari ve sportif başarı odaklı kulübe bu hamlesi önemli bir kâr getirmiştir.[91][90] Manchester United marka gücünü ve medya ilgisini, takımsal başarı ve genellikle David Beckham, Cristiano Ronaldo gibi oyuncularının bireysel popülerliği ile edinmiştir. Bu büyük ilgi, dünya çapında fırsatları ve dolayısıyla sponsorluk fırsatları gibi sonuçlar doğurmuştur.[92] Özellikle, kulüpte bulunduğu süre boyunca Beckham'ın Asya'daki popülerliği kulübün ticari bir parçası idı. Beckham formaları, nevresimleri, hediyelik eşyaları, futbol topları, çerezleri gibi her türlü ticari gelir sağlanabilecek ürün Beckham ismiyle pazarlanmış ve kulübe hem büyük bir gelir hem de daha fazla popülerlik sağlamıştır.[93]
Her alanda başarı, kulüp için daha büyük gelir sağlar. Başarı sağlandığı taktirde televizyon geliri pastasından daha çok pay alınır ve bu da kulübe daha fazla maddi güç kazandırır. Premier League başladığından bu yana, Manchester United BSkyB yayın anlaşma gelirinden en büyük payı almıştır.[94] Manchester United aynı zamanda bir sezon içerisinde, herhangi bir İngiliz kulübüne oranla en yüksek ticari geliri elde etmiştir. 2005–06 sezonunda United 51.000.000£, Chelsea 42.500.000£, Liverpool 39.300.000£, Arsenal 34.000.000£ ve Newcastle United da 27.900.000£ kazanmıştır. Kulübün en önemli sponsorluk ilişkisi Nike ile 2002 yılında kurulmuştur. Nike, 13 yıllık ortaklığın bir parçası olarak kulübün mağazacılık operasyonunu yönetecek ve bu anlaşma kulübe 303.000.000£ gelir sağlayacaktır.[95] Ayrıca, Manchester United markalı medya hizmetleri –kulübün özel televizyon kanalı, MUTV gibi– Old Trafford'un ötesinde kulübün hayran kitlesi genişletmek için olanak sağlamıştır.[6]
Geçmişten bugüne Manchester United formaları. Forma reklamında Sharp ve Vodafone, forma üreticisi olarak ise Umbro ve Nike görünmektedir.
Kulübün ilk sponsorluk anlaşması 500.000£ değerindedir ve Sharp Electronics ile olmuştur. İlk forma sponsoru ise 1982–83 sezonu başındaki anlaşma ile Vodafone olmuştur. Bu anlaşma 1999–00 sezonuna kadar sürmüş, bu sürenin sonunda ise anlaşma dört yıl daha uzatılmıştır. Bu dört yıl için ise kulüp 30.000.000£ gelir elde etmiştir.
2006–07 sezonunun başında Amerikan sigorta şirketi AIG, 56.500.000£ ödeyerek kulübün dört yıllık ana sponsoru olmuştur. Bu anlaşma dünyanın en değerli sponsorluk anlaşmasıdır.[97][98] 2010–11 sezonunun başında ise Amerikan reasürans şirketi Aon 80.000.000£ ödeyerek futbol tarihinin en yüksek bedeli ile kulübün dört yıllığına ana sponsoru olmuştur.[99]
Kulübün ilk forma üreticisi olan Umbro, 1975 yılında Admiral yeni forma üreticisi olana kadar beş yıl boyunca kulübün formalarını üretmiştir.[100] Admiral'in anlaşması bittikten sonra Adidas 1980'de kulübün yeni forma üreticisi olmuş[101], 1992'de ise Umbro ikinci kez kulübün formalarını üretmeyi üstlenmiştir.[102] Umbro ile geçen on yıldan sonra Nike, kulüp ile bir anlaşma imzalamıştır. Bu anlaşmaya göre Nike, kulübe 2015 yılına kadar forma üretici olarak hizmet verecek ve 302.900.000£ ödeyecektir.[103][104] Nike ve Aon'un yanı sıra, Audi ve Budweiser dahil olmak üzere kulübün birçok alt sponsoru bulunmaktadır.[105]
Sahipleri ve mali durum [değiştir]
Kulübü iflastan kurtaran ve Manchester United adını veren John Henry Davies, United için bir semboldür.
İlk yıllarda Lancashire ve Yorkshire Demiryolu Şirketi tarafından finanse edilen kulüp 1892 yılında 1£ bedelle yerel destekçilerine satılmıştır.[15] 1902 yılında, iflas etmek üzere olan kulübü çoğunluk hisselerini J.H. Davies olmak üzere dört yerel iş adamı 500£ yatırım ile satın almıştır.[15] Davies'in 1927 yılında ölümünden sonra tekrar iflasın eşiğine gelen kulübe 2.000£ yatırım yapan James W. Gibson, Aralık 1931'de kulübün yönetimini eline almıştır.[19] Gibson'dan sonra 1948'de başkan olan oğlu Alan[106] üç yıl sonra ölünce kulübün başkanlığına Harold Hardman gelmiştir.[107][108]
Münih hava faciası sonrasında Matt Busby'nin arkadaşı olan Louis Edwards yaklaşık 40.000£ yatırım yaparak kulübün %54 hissesini satın almış ve kulübün yönetimi Ocak 1964'de kendisine geçmiştir.[109] Medya kralı Robert Maxwell, 1984 yılında kulübü satın almak için bir takım görüşmeler yapmış fakat Edwards'ın istediği fiyatı kabul etmediği için görüşmeler olumsuz sonuçlanmıştır.[110] 1989'da, kulüp başkanı Edwards, 20.000.000£ bedelle Michael Knighton'a kulübe satmayı denemiş, ancak satış gerçekleşmemiş, Knighton onun yerine yönetim kuruluna katılmıştır.[110]
Manchester United, Haziran 1991'de borsaya açılmış ve 1998 yılında bu kez Rupert Murdoch'un British Sky Broadcasting Corporation şirketinden bir devralma teklifi almıştır.[111] Manchester United yönetim kurulu, 623.000.000£ tutarındaki bu teklifi kabul etmiş, ancak Nisan 1999'da Tekeller ve Birleşmeler Komisyonu tarafından satış engellenmiştir.[112] Birkaç yıl sonra at yarışı ortakları John Magnier ile J. P. McManus yavaş yavaş çoğunluk hissedar haline gelmiş ve aralarında bir güç mücadelesi ortaya çıkmıştır. Bu dönemde Rock of Gibraltar adlı yarış atının sahipliği konusunda Ferguson ile Magnier&McManus'un çekişmesi baş gösterdiğinden dolayı Ferguson'ın görevinden alınacağı iddia edilmiş fakat bu gerçekleşmemiş, Magnier&McManus kulüpteki hisselerini Malcolm Glazer'a satmış ve yönetimden çekilmişlerdir.[113]
16 Mayıs 2005'te ABD'li iş adamı Malcolm Glazer, Manchester United'daki payını artırarak, kulübün kontrolünü ele geçirmiştir.[114] United'daki hissesini %75'in üzerine çıkararak futbol kulübünün kontrolünü ele geçiren Glazer, son hisse alımı operasyonu çerçevesinde ise 1.500.000.000$ harcamıştır.[115] Glazer, bu hisse oranıyla Londra Borsası'nda işlem gören şirketi borsadan çıkarabilecek ve diğer hissedarların onayını almadan yeni yatırımlar yapabilecek yetkiyi de eline geçirmiştir. Temmuz 2006'da, kulüp yılda 62.000.000£ yıllık faiz ödemeleri ile %30 borç azalması sağlayacak 660.000.000£ tutarındaki borç refinansman paketini açıklamıştır.[116][117] 10 Ocak 2010'da ise Manchester United, MU Finance'in, kulübün borçlarını finanse etmek için 2017 yılı vadeli 500.000.000£ yüksek getirili tahvil satışı yapacağını açıklamıştır.[118][119]
- Kadro en son 12 Ağustos 2011 tarihinde güncellenmiştir.[120]
Kiralık gidenler [değiştir]
Rezervler ve akademi [değiştir]
Rezerv ve akademi kadroları için Manchester United FC Rezervler ve Akademi maddesine bakınız.
Eski futbolcular [değiştir]
Eski oyuncuların ayrıntılı listesi için Manchester United FC futbolcuları listesi maddesine veya Manchester United FC oyuncuları kategorisine bakınız.
Takım kaptanlarının listesi için Manchester United FC futbolcuları listesi#Kaptanlar sayfasına bakınız.
Futbolcu rekorları [değiştir]
Futbolcu rekorları ve futbolcuların aldığı ödüller için Manchester United FC rekorları ve istatistikleri listesi maddesine bakınız.
Kulüp yetkilileri [değiştir]
- Manchester United Limited Şti.
- Manchester United Futbol Kulübü
- Teknik kadro
- Akademi teknik kadrosu
- 17–21 yaş takımları teknik direktör yardımcısı: Paul McGuinness
- 9–16 yaş takımları teknik direktör yardımcısı: Tony Whelan
- 18 Yaş Altı baş antrenörü: Paul McGuinness
- 13–16 yaş takımı baş antrenörü: Mark Dempsey
- 11–12 yaş takımı baş antrenörü: Tony Whelan
- 9–10 yaş takımı baş antrenörü: Eamon Mulvey
- Akademi antrenörleri: Eddie Leach, Tommy Martin, Mike Glennie & Andy Welsh
- Sağlık ekibi
- Kulüp doktoru: Dr. Steve McNally[140]
- Doktor yardımcııs: Dr. Tony Gill[141]
- A takım psikoterapisti: Rob Swire[142]
- Rezerv takım psikoterapisti: Neil Hough
- Üst akademi psikoterapisti: Mandy Johnson
- Akademi psikoterapistleri: John Davin & Richard Merron
- Masörler: Gary Armer, Rod Thornley & Andy Caveney
- Diyetisyen: Trevor Lea
Manchester United'ın kazandığı ilk kupa 1886 yılında Newton Heath döneminde kazanılan Manchester Kupası'dır.[143] 1908 yılında kulüp ilk lig şampiyonluğunu kazanmış vebir sonraki yıl da ilk Federasyon Kupası şampiyonluğuna uzanmıştır. Kazanılan kupa sayısı açısından, Manchester United'ın en başarılı yılları 1990'lar olmuştur. Kulüp bu dönemde beş lig, dört Federasyon Kupası, bir Lig Kupası, beş Charity Sheld, bir UEFA Şampiyonlar Ligi, bir UEFA Kupa Galipleri Kupası, bir UEFA Süper Kupası ve bir de Kıtalararası Kupa kazanmıştır.
Kulüp, kazandığı 11 Federasyon Kupası şampiyonluğu ve oynadığı 18 Federasyon Kupası Finali ile iki alanda da rekor sahibidir.[144] Manchester United ve Liverpool en üst düzey İngiliz liglerinde 18 şampiyonluk ile bu unvanı paylaşmaktadır fakat, United kazandığı 11 Premier League şampiyonluğu ile bu alanda da rekor sahibidir. Ayrıca United, 1968'de kazandığı Şampiyon Kulüpler Kupası ile Avrupa'da şampiyon olan ilk İngiliz futbol takımıdır.
Manchester United'ın şampiyonluğa ulaşamadğı tek kulüp turnuvası UEFA Avrupa Ligi'dir.[145] Kulüp, UEFA Avrupa Ligi'nin öncülü olan Fuar Şehirleri Kupası'nda 1984–85'de çeyrek final[146], 1964–65'de yarı final[147] gördüğü halde kupaya ulaşamamıştır.
-
- 1907–08, 1910–11, 1951–52, 1955–56, 1956–57, 1964–65, 1966–67, 1992–93, 1993–94, 1995–96, 1996–97, 1998–99, 1999–2000, 2000–01, 2002–03, 2006–07, 2007–08, 2008–09, 2010-11
-
- 1935–36, 1974–75
-
- 1908–09, 1947–48, 1962–63, 1976–77, 1982–83, 1984–85, 1989–90, 1993–94, 1995–96, 1998–99, 2003–04
-
- 1991–92, 2005–06, 2008–09, 2009–10
-
- 1908, 1911, 1952, 1956, 1957, 1965*, 1967*, 1977*, 1983, 1990*, 1993, 1994, 1996, 1997, 2003, 2007, 2008, 2010 (* paylaşıldı)
-
- 1967–68, 1998–99, 2007–08
-
- 1990–91
-
- 1991
-
- 1999
-
- 2008
|
